Max van den Berg (politicus)
Dit is een brontekst. Spelling en kleine fouten in de inhoud mogen worden gecorrigeerd. De bron wordt vermeld in het "Bron" gedeelte.
Toegevoegd: 11/01/06
Naam Max van den Berg
Functie Europees Lijsttrekker PvdA
Geboortejaar 22-03-1946
Uit de "WETENSWAARDIGHEDEN" van 9 juni 2004.
WIE IS DE LIJSTREKKER VAN DE PVDA?
Die Max van den Berg. De PvdA-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen wil geen antwoord geven op de brief van het Rotterdamse raadslid Dries Mosch (Leefbaar Rotterdam). Het ligt waarschijnlijk een tikkeltje gevoelig zo vlak voor de verkiezingen. Rooie Max en zijn partij liepen twee jaar geleden immers voorop bij het zwartmaken van Pim Fortuyn en zijn lijst. De smerigheden van de PvdA kwamen onder meer tot uiting in een achterbakse brief van Van den Berg en door de medefinanciering van een landelijke demonstratie tegen Pim Fortuyn. Mosch wil van Max van den Berg uitleg over zijn open brief aan CDA-kopstuk Maij-Weggen. In april 2002 schreef hij:
"Geachte mevrouw Maij-Weggen,
Uw partijleider flirt met Pim Fortuyn. In Rotterdam is uw partij, het CDA, al een flinke stap verder. Daar zijn de wittebroodsweken al begonnen en is de samenwerking met Leefbaar Rotterdam en lijsttrekker Pim Fortuyn realiteit. Het is natuurlijk uw goed en democratisch recht uw politieke partner(s) te kiezen, maar met die keuze laadt hij de verdenking op zich te kiezen voor de macht ten koste van de principiële keuze voor een beschaafde en tolerante samenleving. Een samenleving waar u zich eerder op Europees niveau aan verbonden heeft.
Uw partijleider flirt met het gedachtegoed van Pim Fortuyn. Met iemand in wiens gedachtegoed bitter weinig ruimte is voor de Islam. In de Volkskrant en in zijn eigen werk verkondigt hij geen islamiet meer binnen te willen laten. De islam is in de ogen van Fortuyn achterlijk, een achterlijke woestijncultuur op basis van een even achterlijke en vaak onderdrukkende en imperialistische godsdienst en geloofsovertuiging. Ik kan mij niet voorstellen dat dit gedachtegoed het uwe is, en toch, Jan Peter Balkenende sluit samenwerking met deze man niet uit. Sterker nog: uw partijleider lijkt het actief te zoeken en in Rotterdam in ieder geval te sanctioneren.
In 1998 ondertekende het CDA het Handvest van de Europese partijen voor een niet-racistische samenleving. Partijen die het Handvest ondertekenden, verbonden zich daarmee aan het onthouden van elke vorm van politieke samenwerking met partijen die brood en politiek gewin zien in raciale of etnische vooroordelen en rassenhaat. Dat was toen en dat was helder, maar waar staat u nu? Het zal u toch niet zijn ontgaan dat de uitspraken van Fortuyn aansporen tot etnische vooroordelen? Is het Handvest nu plots waardeloos, zijn uw opvattingen wellicht aan verandering onderhevig?
Uw verkiezingsprogramma gaf hoop. U koos voor een betrokken samenleving en een betrouwbare overheid en wilde graag een maatschappij zien waarin respect, fatsoen, integriteit en verantwoordelijkheid en zorg voor elkaar het allegro vormden. Wat mooie woorden waard zijn, blijkt pas in de praktijk. Wees trouw aan eigen principes en met het oog op wat echt belangrijk en van waarde is: verdraagzaamheid en medemenselijkheid. Spreek uw partijleider hier op aan. Blijf het Handvest trouw en stop de flirt.
Ik wens u veel wijsheid."
Max van den Berg
Niet veel later is Pim Fortuyn vermoord. Hoewel Van den Berg het liever heeft over 'overleden'.
MARGRIETUS (MAX) JOHANNES VAN DEN BERG
In het 'rode dorp' Ammerstol (Zuid-Holland), ook wel genoemd 'Moskou aan de Lek', wordt op 22 maart 1946 bij de familie Van den Berg een zoon geboren. Ze noemen hem Max. Zoals het merendeel van de dorpsbewoners behoort ook de familie Van den Berg tot het typische SDAP-milieu (de voorloper van de PvdA). Max krijgt het socialisme met de paplepel ingegoten. Zijn grootvaders waren als sigarenmakers al betrokken bij de oprichting van coöperaties en namen actief deel aan afdelingsvergaderingen van de SDAP of zaten die voor. Op zondagmiddagen werkte het gezelschap aan de verbetering van de wereld. Max was een gretige leerling. Later zou hij als directeur van de NOVIB meewerken aan de financiering van de marxistische Boerencooperaties in de derde wereld. Zijn vader was ambtenaar en hield zich bezig met de controle van landbouwbedrijven. Vanwege dit werk verhuisde het gezin toen Max zes was naar Twente. Hier bezocht hij het katholieke gymnasium van de Carmelieten Paters in Oldenzaal, omdat de hbs in Enschede te ver was.
Daarna ging Max sociologie studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij deed in 1969 zijn doctoraal. Om tijdens zijn studie een beetje zakgeld te verdienen haalde hij oud papier op en schreef hij de opbrengst in een kasboek. Pas als hij genoeg had gaf hij het uit. "Toen was ik overigens zelf nog het goede doel," vertelde Van den Berg in de Volkskrant van 18 april 1998. Daarna werd hij wetenschappelijk medewerker van de universiteit, maar was intussen ook actief in de PvdA.
Zijn partij-activiteiten begonnen als zestienjarige in de Federatie van Jongerengroepen in de PvdA. Eind jaren zestig werd hij de voorzitter van het gewest Groningen. In 1970 werd hij gekozen in de gemeenteraad en datzelfde jaar volgde zijn benoeming tot wethouder. Hij speelde in die tijd met de eveneens zeer jeugdige Jacques Wallage een prominente rol in de Groningse gemeentepolitiek. Van den Berg beheerde onder meer de portefeuilles volkshuisvesting en verkeer. Hij wist deze portefeuilles uitstekend te combineren met zijn politieke idealen; de binnenstad van Groningen autovrij maken en meer sociale woningbouw. Creatief hield hij de aanleg van een vierbaansweg tussen de Noorderhaven en de Turftorenstraat tegen (was in feite al rijp voor de aanleg) en zette sociale woningbouw op het tracé. Ook op een ander project, op een duur stuk grond aan de Palmslag waar onder meer hotels waren gepland, liet hij sociale woningbouw neerzetten. Het antiautobeleid van Max van den Berg lijkt principieel omdat hij zelf nooit een auto heeft gehad en zelfs niet kan rijden.
Zijn sociale woningbouw bleek achteraf niet zo sociaal te zijn. Volgens een rapport van het Groninger adviesbureau Van der Plas BV uit 1997 blijkt dat de huizen niet werden gebouwd volgens de door de bouwinspectie destijds goedgekeurde tekeningen en niet voldeden aan bijvoorbeeld de destijds gestelde eisen op het gebied van brandwerendheid. Je zou kunnen zeggen: om de bouw financieel haalbaar te maken werd 'creatief' omgegaan met de bouwvoorschriften. Van den Bergs architect uit die tijd, Oving, omschrijft het uitgebreid in zijn boek "Oving Architekten, 25 jaar". Oving was ook betrokken bij de woningbouw op het trace voor een vierbaansweg! Mede door Van den Bergs activiteiten ontstond een conflict over de vraag wie nou echt de macht had in de stad. Hij zorgde voor oplopende spanningen binnen de gemeenteraad met als eindresultaat dat het stadsbestuur in 1972 'ontplofte' over een tekort op de begroting. De gemoederen waren zo verhit dat de communistische wethouder Niemeyer zich liet ontvallen: "als ik hem voor de auto krijg, rij ik door."
Door zijn radikale acties werd Max van den Berg in die tijd de Raspoetin van Groningen en de Ayatollah van het hoge Noorden genoemd. Hij onderhield nauwe contacten met allerhande actiegroepen en liep voorop in discussies over de plaatsing van kruisraketten en de sluiting van kerncentrales.
Tot 1978 bleef hij in Groningen. Volgens Van den Berg ging hij tussentijds voor een half jaar onderzoek doen in krottenwijken in Latijns-Amerika. Waar en met wie is onbekend. In 1979 werd hij gekozen tot voorzitter van de PvdA en ontpopte hij zich tegen wil en dank als de meest linkse voorzitter uit de geschiedenis van de PvdA. Hij hield zijn contacten met de actiegroepen aan, omdat het een machtig buitenparlementair instrument was om burgers te mobiliseren voor zijn politieke doelstellingen.
Als partijvoorzitter kwam hij vaak in botsing met toenmalig partijleider Joop den Uyl. Van den Bergs opvattingen waren zelfs voor Den Uyl te radicaal. Ondanks zijn PvdA-lidmaatschap had Max van den Berg veel sympathie voor het communisme en de Communistische Partij Nederland (CPN). Samen met CPN-bestuurslid Pim Juffermans -overigens een radicale activist- zat hij in de redactie van de CPN-uitgave Politiek en Cultuur. Van den Berg werkte ook mee aan diverse publicaties van de Wiardi Beckmanstichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Zijn politieke ideëen legde hij vast in 'Een rood denkraam'.
Ook de Cubaanse revolutie en haar invloed in Latijns-Amerika had zijn aandacht. Binnen de PvdA leidde Van den Berg een werkgroep Latijns-Amerika met als doel te komen tot beleidsadvies en tot meer solidariteit voor het 'socialisme' binnen de partij. Hij bracht plaatselijke afdelingen van de Nederlands-Cubaanse vriendschapsvereniging Venceremos -die werd gecontroleerd door de Cubaanse geheime dienst- en de PvdA met elkaar in contact. Zijn toenmalige image was een baard a la Fidel Castro.
Uit een bestuursverslag van Venceremos van 7 juni 1979 blijkt dat hij graag naar Cuba wilde. Hij liet zich anderhalf uur voorlichten door het Venceremos-bestuurslid Kathinka van Dorp. In september 1979 was Van den Berg in Cuba en in juni 1980 ging hij weer. Hij kwam thuis met enthousiaste verhalen die hij afstak tegenover afdelingen van de PvdA.
Toen de toenmalige minister van Ontwikkelingssamenwerking, De Koning, de hulp aan Cuba stopzette omdat Cuba financieel en militair actief was in Angola en Ethiopie, protesteerde Van den Berg op heftige wijze.
De 'ontwikkelingsorganisatie' NOVIB, zijn latere werkgever sprong onmiddellijk 'in de ring', vulde het gat en zette de financiering van projecten (tot op vandaag de dag) in Cuba voort. Uit een Cuba-reisverslag van Kathinka van Dorp (Venceremos) in januari 1983 bleek dat Cuba zeer gesteld was op contacten met socialisten zoals Max van den Berg, Sjef Theunis of Eveline Herfkens. Van den Berg was tevens lid van het curatorium van het Afrika Studiecentrum, in de jaren '70 en '80 een rood bolwerk dat de communistische opstanden in Afrika steunde. Over zijn marxistische sympathieen is Van den Berg zeer terughoudend. Volgens de journalist Verkijk bezocht hij het Roemenië van Ceausescu voor een partijcongres van de Roemeense communisten. Na de val van Ceausescu ontkende Max van den Berg botweg ooit op zo'n partijcongres te zijn geweest. Verkijk wist wel beter, maar Van den Berg heeft nooit de moed opgebracht er zelf met hem over te spreken ("ik kwam niet verder dan zijn secretaresse"), aldus Verkijk.
Van den Berg stapte op als voorzitter toen de PvdA in 1986, ondanks zetelwinst, niet de verkiezingen won. Daarna werd hij algemeen secretaris bij de NOVIB tot 1999. De NOVIB-periode 1986-1999 is voor Van den Berg een belangrijk tijdperk geweest voor het uitbouwen van zijn internationale contacten. Als directeur van deze organisatie reisde hij de hele wereld rond. Onder zijn leiding veranderde de NOVIB van een rommelige club in een professionele organisatie, die naast subsidies van de overheid ook zelf inkomsten wist te genereren, bijvoorbeeld door de inkomsten van de Postcodeloterij. Ook hijzelf veranderde. Tijdens een weekend met wat NOVIB-medewerkers in Parijs verdween de baard en steeds vaker werd hij gesignaleerd met kostuum en stropdas. Hij dwong de NOVIB tot meer samenwerking met andere internationale organisaties zoals EUROSTEP en PANOS waarvan hijzelf sinds 1989 bestuurslid was. PANOS werd overigens rijkelijk door de NOVIB gesubsidieerd. EUROSTEP wordt gebruikt om een effectieve lobby te onderhouden met het Europese Parlement en de Europese Commissie en Instituties van de Verenigde Naties in Geneve en Washington.
Onder Van den Bergs leiding kwam de NOVIB herhaaldelijk in opspraak wegens het verdwijnen van miljoenen guldens subsidies. Zo was de NOVIB een van de belangrijkste medefinanciers voor de oprichting en projecten van de beruchte Jan Nico Scholten. Honderdduizenden euro's stroomden naar diens organisaties als de AWEPA, AEI en Refugiado. De NOVIB financierde hun projecten en congressen. Deze congressen werden diverse malen door Van den Berg bezocht. Een aantal van de projecten werd tevens gefinancierd door de Europese Commissie waaronder het in opspraak gekomen Mozambiqeu-project en Scholtens waarnemersmissies tijdens de Zuid-Afrikaanse verkiezingen in 1993. Ook de landverrader Poncke Prinsen kreeg –ondanks diens 'creatieve boekhouding'- jarenlang financiële steun van de NOVIB. Hetzelfde geldt voor Princens organisaties.
Verder konden door radicalen opgerichte organisaties zoals de Schone Kleding Campagne (SKK) rekenen op Van den Bergs rijkelijke steun. Een van de SKK-slachtoffers was het kledingconcern C&A. Daar werd voor honderdduizenden euro’s schade aangericht.
In een interview in de Volkskrant van 18 april 1998 weigert Van den Berg te vertellen hoeveel hij op dat moment verdient, "maar voor een manager van een idieele organisatie verdien ik een heel goed salaris. Verder heb ik aandelen in groene fondsen en een spaarloonregeling bij de ASN."
Hij wilde het burgemeesterschap van Amsterdam, maar kreeg het niet. Later solliciteerde hij naar Zaanstad maar de partij liet partijvoorzitter Ruud Vreeman voorgaan. Ook bij de vorming van Paars 1 was zijn kans om minister van Ontwikkelingssamenwerking te worden nihil. Bij de vorming van Paars 2 ging Eveline Herfkens voor. Van den Berg haalde samen met Den Uyl Wim Kok binnen als nieuwe leider - dezelfde Kok die zich als premier sterk maakte voor Van den Berg als PvdA-lijstrekker bij de Europese verkiezingen. Sinds 1999 is hij PvdA-delegatieleider in het Europees Parlement en namens de delegatie vice-voorzitter van de Europese socialistische fractie (PES). In deze hoedanigheid is hij verantwoordelijk voor de Wereld Handels Organisatie (WHO). Als fractievoorzitter van de PvdA in het Europees Parlement behoorthij tot de elite van de wereld der ontwikkelingshulp. Zo is hij vice-voorzitter van de Commissie Ontwikkelingsamenwerking, plaatsvervangend lid van de Commissie Constitutionele Zaken, lid van de Delegatie voor de betrekkingen met de landen in Midden-Amerika en Mexico en lid van de Paritaire Vergadering van de Overeenkomst tussen de Staten in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan en de Europese Unie (ACS-EU).
En zijn radicale verleden? In de Volkskrant van 15 mei 1999 zegt Van den Berg daarover: "Ik ben een ander." Het dagblad vervolgt: 'Het kost hem grote moeite om zijn rust te bewaren als hij wordt herinnerd aan het verleden. Wanneer iemand de beelden aanhaalt die aan hem kleven voelt hij zich gekwetst.' In maart 1999 schrijft de Leidse PvdA'er Paul Borderwijk over Max van den Berg: "Hij lijkt zijn ideologische veren te hebben afgeschud, tegelijk met het afscheren van zijn baard. De vraag is of hij met zijn veren ook zijn streken is kwijt geraakt."
Nee dus. Hij is nog geen spat veranderd. Wie zijn website http://www.maxvandenberg.nl bestudeert, merkt als snel dat Van den Berg het demoniseren niet is afgeleerd. Hij blijft maar zemelen over het gevaar van rechts. Zo schrijft hij over 'de opkomst van het rechts populisme in veel lidstaten van de Europese Unie': 'Ondanks de duidelijke verschillen tussen politici als Haider, Bossi, LePen en de inmiddels overleden Nederlandse Pim Fortuyn, hebben zij een belangrijk kenmerk met elkaar gemeen: hun afkeer voor een sterker, socialer én democratischer Europa.' De Italiaanse premier Berlusconi zit Van den Berg al helemaal hoog: 'We kunnen ons in Europa immers niet veroorloven dat onze gedeelde normen en waarden als de rechtsstaat en democratische beginselen onder druk worden gezet door een misplaatste clown.' En net zoals hij in april 2002 tegen Pim Fortuyn ageerde eist hij anno 2004 van het CDA; 'Het is nu toch wel een beslissend keerpunt voor het CDA om definitief afstand te nemen van Berlusconi en zijn Forza Italia.'Rooie Max' eerste periode als Euro-parlementarier zit er bijna op. Laten we hopen dat het zijn laatste is.
Peter Siebelt.
Dit artikel werd eerder al gepubliceerd op de webstek van de Stichting Onderzoek extreme Stromingen (SOS) in 2004.
