Loebjanka
De Loebjanka (Russisch: Лубянка) is de voormalige beruchte gevangenis in Moskou van de geheime dienst van de Sovjet-Unie. In 1918 confisqueerde de geheime dienst Tsjeka het gebouw en vormde de kelders om tot een gevangenis waar menig sovjetdissident werd opgesloten en gemarteld. Vele standrechtelijke executies zijn in deze kelders uitgevoerd.
Geschiedenis
Het Loebjankagebouw werd gebruikt als gevangenis, als centrum van de Russische geheime dienst en als archief voor de KGB. Tegenwoordig is ook het KGB-museum in dit gebouw ondergebracht. Vanaf de eerste jaren van de Sovjet-Unie was Loebjanka het hoofdkwartier van de beruchte Tsjeka (het Russische woord voor spion), met als hoofd de Pool Feliks Dzerzjinski, ook wel Bloedige Feliks genoemd. De Tsjeka en haar opvolgers de GPOe, OGPOe en NKVD zijn verantwoordelijk geweest voor een ware staatsterreur die miljoenen slachtoffers eiste. Het plein voor het gebouw heeft jarenlang de naam van Dzerzjinski gedragen en werd gesierd door diens standbeeld. De opdracht voor het neerzetten van het standbeeld van Dzerzjinski kwam van Nikita Chroesjtsjov die hiermee de KGB wilde eren. Dit standbeeld werd in augustus 1991 door een woedende menigte neergehaald.
Na de Tweede Wereldoorlog bestond de Loebjanka uit twee gedeelten: het oude gedeelte waarin de vroegere Tsjeka was ondergebracht (en dat voor 1918 eigendom was van de Heel-Russische Verzekeringsmaatschappij) en een nieuwe vleugel van negen verdiepingen die gebouwd werd door politieke gevangenen en Duitse krijgsgevangenen. Hierdoor kreeg het gebouw een symmetrische vorm. In het oude gedeelte werden de kelders omgevormd tot een gevangenis en het gebouw omsloot ook een binnenplaats die als executieplaats werd gebruikt. Tenminste drie hoofden van het staatsveiligheidsapparaat en honderden anderen werden hier door de Tsjekisten geëxecuteerd.
De Loebjanka staat daarom symbool voor het lijden van vele Russische politieke gevangenen. Vele gevangenen pleegden in de Loebjanka zelfmoord of werden na een proces (zonder verdediging) in de kelders gefusilleerd of opgehangen. Na 1920 werden in de Loebjanka honderdduizenden gevangenen verhoord en gefolterd. Wie het "geluk" had naar een Siberisch werkkamp te worden verbannen, kon de Loebjanka levend verlaten. Daarom bestond in Rusland een macabere grap over de Loebjanka: "Wat is de hoogste plek in Moskou? De kelder van de Loebjanka, want van daaruit kan je Siberië zien liggen."
